Eskişehir

1893 yılı Ekim ortasında Eskişehir-Kütahya arasındaki çalışmalar tam gaz devam etmiştir ve Eskişehir’de hayat canlanmıştır. Eskişehir’de yeni bir kültürün mükemmel ışığı yüzyıllardır kaybolmuş ışıl ışıl bir görüntünün yeniden ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ben de buna şahit olabilme imkânına eriştim. 

(...)Berlin’de birkaç hafta boyunca her gün 1700 kolera vakası görülseydi, şehrin görüntüsünün ve yaşantısının tamamı tanınmaz hale gelirdi. Eskişehir’de ise 20 gündür vaka sayısı bu yöndedir, her vakanın bildirildiğini varsayarsak ki buna inanmıyorum, nüfusun binde birine denk gelir, buna rağmen şehrin görüntüsünde en ufak bir değişiklik dahi meydana gelmedi. …Müslümanlar için sanırım hiçbir araç kurban kesmekten daha faydalı görülmemektedir. Nitekim birkaç gün boyunca şehrin tamamında Müslümanlarda ve Hristiyanlarda kurbanlar toplandı ve bir araya getirildi, 23’ünde ilk olarak 50 kadar koyun kesildi. Tüm askerlerin ve sivil kuruluşların katılımıyla dün sabah erken saatlerde açık alanda şehrin yukarısında tüm koyun sürüsü kesildi. Kanlar toplandı ve tüm caddelere birkaç damla damlatıldı. Şimdi ise dindarların kesin inanışına göre 11 gün içerisinde hastalık kaybolacaktı. Eğer hastalık kaybolmazsa o zaman kurban kesiminde bir hata yapılmış demekti. Bu naif inanışın cazip bir tarafı var, ama maalesef kurban, istenilen başarının tam tersine yol açacaktı.

Kaya, A. (2020). Almanca Seyahatnameler (1850-1912) temelinde Türkiyeye dair bir kültür rotası önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi.